Un ano máis que desaparece asolagado pola
inmundicia especuladora. Mentres, pola fenda parece querer entrar outro coas
mesmas ou parecidas pretensións. Pero como nós teimamos, pese a todo, que estes
‘golfos apandadores’ que afogan as nosas vidas, algún día terán que pagar a
cota acorde cos seus feitos, sentímonos felices por ter chegado ata aquí,
descalzos e cunha única ilusión: que os humanos comecen a pensar por si mesmos,
individualmente, sen medo, que se poñan en pé e camiñen ata onde os leve a súa
imaxinación.
Rajoy mente, Montoro mente, Guindos mente,
Sáenz de Santamaría mente, Cospedal mente, Carlos Floriano mente,
Ruiz-Gallardón mente, Ana Mato mente, Xosé Ignacio Wert mente, Fátima Báñez
mente... A relación do PP coa mentira é a do toxicómano coa droga. Vive para
ela, arredor dela, só pensa na dose próxima. Por iso os salarios non baixan,
nin desfalece a igualdade de oportunidades, nin se recortan as pensións, nin
Bárcenas traballou canda nós, nin hai 7.000 mamografías en lista de espera
(sete mil), nin existe o copago dentro ou fóra das instalacións hospitalarias,
nin se envía aos dependentes ao ‘morredoiro’. Se fose necesario asegurar que é
día cando evidentemente é noite, xuraríamos ante a Biblia que fai un sol de
carallo. Todo depende do que aperte o mono e podémoslle asegurar que o mono
aperta. Cando Rajoy di en Xapón que Fukushima non supón risco radioactivo algún
mentres entre os seus zapatos corre un líquido fosforescente, non é por
capricho. Leva, entre viaxes e mudas horarias, máis de 48 horas sen mentir. A
ver qué drogadicto aguanta iso. Os ministros e os responsables do partido
pásanse as mentiras uns a outros coma quen pasa unha papeliña por debaixo da
mesa. Pero gardan as máis puras para os propios. De aí que moitas destas
mentiras estean adulteradas, cortadas e que soen a chiste. Pero valen para saír
do paso ao modo en que un grolo de colonia pode aprazar a inxestión de coñac ou
a cabicha da noite anterior axuda a resistir ata que abran os bares. Hai
subsecretarios e directores xerais que ao non ter a oportunidade de mentir ante
as cámaras, o que dobra a eficacia do estupefaciente, retíranse ao retrete e
dinse as mentiras a si mesmos, fronte ao espello, como quen desaparece un anaco
para meterse unhas raias.
Éncheselles a boca co vocábulo democracia,
acoden á maioría silenciosa, aquela maioría silenciosa que non dicía máis ca
amén cando un xeneral miúdo, cun ridículo bigotiño (casualidades: Hitler tamén
dispuña dunha cousa semellante, e Aznar) someteu á sociedade pola forza das
armas. Esa era a democracia daquel rimbombante señor con uniforme, que cando
faleceu de vello, deixou testado para que se cumprise sen falta: «Quero
agradecer a cantos colaboraron comigo con entusiasmo, entrega e abnegación [os
seus secuaces] na grande empresa [represión] de facer unha España unida, grande
e libre [unida, á forza; grande, escravizada, e libre, sen expresión propia].
Polo amor que sinto pola nosa patria pídovos que perseveredes na unidade e na
paz [con miles de mortos e coas prisións cheas de prisioneiros de conciencia] e
que rodeedes ao futuro rei de España [ese homiño con cerebro de mosquito] do
mesmo afecto e lealdade que me tivestes brindado a min, e lle prestedes en todo
momento o mesmo apoio e colaboración que tiven de todos vos [isto é, o
malfeitor morto, viva o ‘fillo’ do malfeitor].
Pois velaí a unidade de España. Desaparecido o
ditador, xuntáronse os seus amigos e decidiron que para suxeitar ben o asunto,
cumpría confeccionar unha pechadura difícil de abrir. Para iso, os seus
camaradas necesitaban legalizar formalmente aquela herdanza. E recoiro,
ocorréuselles unha idea fantástica: redactar unha constitución adecuada ás súas
necesidades. E, para que tivese certa credibilidade, venderon o produto dunha
monarquía parlamentaria, ampla. Mais debía contar coa sinatura dalgúns
persoeiros antifranquistas. E apareceron, entre outros, Filipe González (que se
titulaba socialista) e Santiago Carrillo (que se chufaba de comunista) e
asumiron que o asunto da monarquía non lles metía medo, sempre e cando ambos os
dous puidesen vender as súas políticas dende un púlpito, e ben pagados.
Unha vez todos de acordo, recordóuselle á
sociedade que era mellor votar aquel libelo que dicía que o xefe do Estado era
un socio do xeneral Franco ca o contrario: ‘Ou isto ou os militares’, eran as
opcións. Con todo, o folleto non recibiu os parabéns do conxunto do Estado: a
participación non acadou o 75% (67,11%), que dadas as características do que se
votaba debería telo superado (caso do Parlamento, no que para mudar esa mesma
redacción son necesarias es tres cuartas partes dos rexistrados como
parlamentarios).
Lembrar que, daquela, o xeneral obrigaba á
poboación a apertar o cinto un ano si e outro tamén. Na actualidade, a torca
apértana máis: vólvese á escravitude. Por se iso non chegase, os actuais
dirixentes (que se senten lexitimados polo voto antidemocrático das súas
campañas millonarias) ameazan novamente: ‘A unidade de España é innegociable.
Por aí non pasamos’.
Téñenlle medo á verdadeira democracia, a
aquilo que non teñen atado e ben atado. Malia que pouco se pode facer contra o
seu muro de contención (as súas normas, as súas leis, e a súa policía).
Din que a política está moi mal pagada, de aí
eses sobres a maiores. Pero son escasos os políticos que abandonan
definitivamente para ocuparse das súas cousas. O último exemplo é o de Griñán,
que deixa a presidencia pero queda co escano. E a súa idea é acadar a acta de
senador cando remate a lexislatura.
A verdade é que carece de sentido tanta
prolixidade oficial de deputados e senadores que non pintan nada nos seus
escanos, agás os tres ou catro que cortan o bacallau. Sentan nas súas cadeiras,
entretéñense cos seus xoguetes e chifran ou aplauden segundo teñan recibida a
orde correspondente dos seus patróns. Para que son necesarios, entón, se cos
tres ou catro que dirixen o cotarro xa sería dabondo? Aforraríase así un
diñeiro que ben podería destinarse a cuestións de máis envergadura: educación,
sanidade, investigación, etcétera.
Imos ver. Se realmente é certo que as
pretensións dos administradores son as de regular as finanzas públicas para que
a sociedade en xeral goce de maior benestar, por que lexislan ordinariamente en
contra desa sociedade que é quen lles paga?
O de Griñán é unha area no deserto. Pero gran
a gran de area darían para carrexar unha boa praia.
Cousas da vida, dicía Castelao. Ou
simplemente, cousas. Claro que si, que son cousas as que acontecen a cotío sen
que movamos un só membro dos nosos músculos. Que ben. Somos felices. Xantamos
perdices. Móvense diante de nós mostrándonos a nada cunha man pechada e din que
de abrila aparecerá a maxia que nos levará cara ao confort, cara á sociedade
maxistral, liberal, ampla e duradeira. O máis fermoso que se viu xamais. Son
magos, moito máis magos ca os lendarios Merlín e compañía. Moito máis, ao menos
para eles, para os seus petos, para os seus asuntos, para os seus propios
negocios.
Pois aí tedes á señora Lagarde (que gardará?)
apuntando un pouco más á comunidade asalariada. Acórdanse da escravitude? Aínda
non hai moito prendían ás persoas e obrigábanas a traballar de sol a sol sen
contribución ningunha. Parece que algúns pretenden retornar aquilo. E os
precedentes acentúanse.
A señora Lagarde, que sucedeu a outra persoa
de semellante catadura, recibe dese denominado fondo (de voitres, talvez)
324.000 euros anuais (uns 54 millóns das antigas pesetas). E a señora Lagarde,
que é francesa, onde o salario mínimo dobra ao salario mínimo español, pretende
que a comunidade asalariada española rebaixe o seu salario un dez por cento.
Así, ela e os seus camaradas especuladores poderán instalarse en España a prezo
reducido. Acordan aquela xeira do turismo franquista?
Ben, pois esa é a película da especuladora
Lagarde. Báixense un dez por cento os salarios e así quedará máis para nós.
A señora Lagarde (o mesmo que seu antecesor,
que debeu renunciar polo escándalo de agresión sexual) é investigada por
autorizacións de pagos con fondos da banca pública.
Será difícil que sexa involucrada dada o seu
poder financeiro. Pero vese ás leguas que carece de ética, pese a que sexa
‘legal’ o que ela trama.
Báñez
A señora Báñez vén de nos recomendar que
fagamos como en Cuba, por exemplo: denunciemos aos nosos veciños, aos nosos
coñecidos, aos nosos amigos. A señora Báñez arenga á sociedade a delatar, a
través dunha caixa do correo anónima, ás persoas que talvez cometan unha fraude
á seguridade social. Está moi ben que se preocupe diso, que os empresarios non
contraten sen as debidas garantías e que os perceptores de subsidios non fagan
trampa con traballos non declarados para poder subsistir. Claro que si. Lembran
a posguerra? “Ese é comunista, préndano!”. E se facía coas súas alforxas. Pois
isto leva trazas se ser algo semellante. E de certo non vai servir para recadar
máis. Pois xustamente nese mundo subterráneo, apenas hai que recadar.
Sobrevívese. Como moito.
A señora Báñez faría ben en se preocupar da
súa propia familia, dos seus irmáns responsables dunha construtora, imputados
no caso dos ERE fraudulentos. E se realmente desexa recadar, que acuda ás
grandes empresas, como o Santander ou o BBVA, que son quen gañan cartos a
moreas.
Que deixe de actuar de cara á galería e
promova a ética no seu propio partido.
Si, moita aparencia, moito monarca, moito
presidente estatal, moita ministra e moito persoeiro interno, pero escasa ou
nula percepción da realidade.
Por que acontecen estas cousas? En que mans
estamos?
Parece que a Galiza lle toca todo: terra, mar
(o ‘Prestixe’, causou estragos na meirande parte da costa galega, 2002) e aire
(no accidente de aviación de Montrove, Oleiros, A Coruña, 1973, faleceron 85
persoas).
Neste país, propenso ás chapuzas, non hai
bágoas para chorar as iniquidades de tanto tirano afincado na poltrona.
O dito popular «ten que pasar algo para que
alguén tome cartas na asunto» desenterra a cotío verdadeiras composicións de
traxedia consentida. Debe pasar algo para que os técnicos se comprometan e
sexan capaces de enfrontarse con todas as garantías ao poder establecido e se
neguen, no seu caso, a asinar proxectos promovidos como válidos cando conteñen
sinais erróneas no seu trazado? Debe pasar algo para que se valore
suficientemente, con todas as da lei, se un determinado proxecto é ou non
necesario e, de ser así, se o investimento é o adecuado? Debe pasar algo para
que o persoal responsable dun grupo de persoas estea preparado e supervisado
axeitadamente? Debe pasar algo para que dunha vez por todas se esquezan os
recortes en asuntos de vida ou morte?
O Día de Galiza. O 25 de xullo de 1920, Irmandades da Fala
organizou o primeiro Día de Galiza aproveitando a solemnidade da data na que
Galiza festexa ao apóstolo Santiago. Lembrarao ‘A Nosa Terra’, órgano das
Irmandades da Fala na Coruña, o 25 de xullo de 1923: «Hai tres anos que
os nacionalistas vimos celebrando no día de Sant-Iago o Día de Galiza, día de
santidade en que os nosos corazóns renovan seu voto diante o altar da patria,
día de ledicia en que todos os galegos nos sentimos irmáns, día de esperanza en
mellores días, día en que as nosas almas voan cara os horizontes de días en que
aínda non viñeron, pero que virán, que xa se ollan no alén envoltos en brancura
de nova liberdade». O 15 de agosto dese mesmo ano, ‘A Nosa Terra’ insiste en lembrar como
nos anos 1920, 1921 e 1922 se celebrou libremente, sen obstáculos, incluso con «certa
esperanza de renovación e de crecemento dos símbolos patrióticos, dende a
bandeira, que chameaba libremente, ata o escudo, o himno e outros símbolos non
tan característicos, pero igualmente atractivos para os galegos, como a cruz de
Compostela». Corresponde, pois, ás Irmandades da Fala o mérito de ter destacado a
transcendencia do día 25 de xullo como o Día de Galiza.
Pouco durou a euforia, pois o endurecemento da
política da ditadura afectou directamente a este acontecemento, aos actos
públicos e, sobre todo, á publicidade dos símbolos. ‘A Nosa Terra’ no seu
editorial do 25 de xullo de 1924 expresaríao claramente: «Na imposibilidade
de o poder facer do noso gusto, e tal como debera, sírvanos de consolo (que
remedio senón conformarse!) a afirmación neste día de canto dixemos e
pensabamos na mesma data en tempos pretéritos, máis suaves e propicios, que
cobizamos para o porvir».
En 1925 ‘A Nosa Terra’ quéixase de non ter
podido facer máis en favor da propaganda galega. Música galega nos cafés da
Coruña, números extraordinarios nos xornais con algún artigo en galego e unha
cea de confraternidade dos militantes das Irmandades compoñen os escasos actos.
O 25 de abril de 1926, ‘Céltiga’ tamén lanzará a mesma queixa dende Bos Aires. Hai
que agardar á dulcificación rexionalista de 1930 para que retomen as bandeiras,
como aconteceu en Ourense na festividade do Corpus. E xa definitivamente
durante a II República producirase un período de riqueza simbólica como non
tivo Galiza en ningún momento da súa historia. Irmandades da Fala continuará a
súa propaganda e o 25 de xullo de 1931 poderá expresar novamente o seu
galeguismo. O Partido Galeguista, pola súa banda, realizará unha intensa propaganda
en favor do día e o mesmo 25 de xullo de 1931 exhibirá o seu galeguismo de
xeito entusiasta. En 1932, ante a necesidade de traballar a favor do Estatuto
Galego, o Partido Galeguista realizou un intenso labor de propaganda e de
celebración do Día de Galiza. ‘No día de hoxe’, folla editada polo Partido
Galeguista o 25 de xullo, en Ribadeo (Lugo), exaltaba á poboación a mostrar o
seu galeguismo. E con estas características celebrouse ata o ano 1935.
Día da Patria Galega. Os máis de corenta anos de réxime
franquista apagaron todos os ecos da exaltación galeguista. Con todo, en moitas
ocasións celebrouse a misa tradicional por Rosalía na compostelá igrexa de San
Domingos de Bonaval, lugar de cita anual dos galeguistas resistentes.
En 1968, a Unión do Pobo Galego (UPG), apoiada
pola Asociación Democrática de Estudantes Galegos e de xeito máis velado pola
organización galega da Fronte de Liberación Popular, convoca ao pobo galego
para que acuda a Compostela á concentración do nomeado Día Nacional Popular con
motivo do 25 de xullo. Un grupo de persoas que atenderon este chamado colocou
no paseo da Ferradura unha bandeira galega e unha gran pancarta coa seguinte
inscrición: «Viva Galiza ceibe e socialista».
En 1973 rexistrouse un chamado da Liga
Democrática Galega no que se manifestaba de acordo coas principais forzas
democráticas. En 1974, a
UPG espalla unha análise da situación política galega con motivo do Día da
Patria Galega, pero non se realiza chamado ningún.
A apenas creada Asemblea Nacional Popular Galega
é quen se encarga de convocar en 1975 o Día da Patria Galega a través de
pintadas e pasquíns esparexidas por toda Galiza, nas que se podía ler: «Galiza,
patria asoballada, patria das crases traballadoras, ten hoxe máis necesidade e
máis posibilidades ca nunca de que unha rexa e patriótica conciencia colectiva
das súas camadas populares reclame e loite pola solución dos seus problemas. A
concentración de San Domingos vai ser a proba da vontade dos patriotas galegos
de afirmarnos na nosa conciencia nacional e popular contra da asimilación e
explotación ás que o Estado colonialista español nos ten sometidos».
Centos de persoas acoden a este chamado, pero
o seu desenvolvemento viuse condicionado por fallos na organización e polo gran
despregue policial.
En 1976, a AN-PG insiste novamente na
conmemoración. Nun primeiro momento, súmanselle outras forzas políticas
galegas, se ben a AN-PG asumiu directamente a organización. Mentres, a Táboa
Democrática de Galiza pronunciábase a favor do Día de Galiza. Así as cousas, o
25 de xullo de 1976 realizáronse dúas manifestacións polas rúas compostelás:
unha composta por militantes da AN-PG e outra polos do Movemento Comunista de
Galiza, se ben ambas foron disolvidas polas forzas de orde pública.
En 1977 celebrouse o Día da Patria Galega con
dous chamados: un por parte do Bloque Nacional-Popular Galego e outro,
denominado unitario, polo Movemento Comunista de Galiza, Partido Socialista
Galego, Asemblea Popular Galega, Partido Carlista de Galiza e Partido do
Traballo de España.
O Bloque, ademais da manifestación, organizou
pola tarde unha festa na horta de San Domingos, en Compostela. Bautista Álvarez
(UPG), Iñaki Martínez (Partido para la Revolución do Pobo Vasco), Carlos Castellano
(PSAN [p] de Cataluña), Pedro Rocha (Liga Comunista Revolucionaria), Xesús
Arrizado (SOG), Francisco García Montes (ING), Ramón Valcarce (o cura das
Encrobas), etcétera, participaron nos mitins.
O Bloque conservou, xunto a outros colectivos, a paternidade do Día da Patria Galega.
Día da Soberanía? Na
actualidade, a grandes trazos, o 25 de xullo pouco ou nada representa para unha
Galiza de seu, independente e soberana. Galiza deberá ter o seu propio día en
tanto en canto se desgaxe do colonialismo doce que padece e sexa capaz de
asumir o seu papel como país en pé de igualdade co resto. Ese será o Día de
Galiza. O día da Independencia.
Declaración Universal de Dereitos Humanos.
Artigo 19. Toda persoa ten dereito á liberdade de opinión e de expresión; este
dereito inclúe o de non ser molestado a causa das súas opinións, o de pescudar
e recibir informacións e opinións, e o de espallalas, sen limitación de
fronteiras, por calquera medio de expresión.
A estas alturas da película teríamos que
esquecer que hai sete anos (2007) a Consellería de Cultura da Xunta de Galicia
concedeu unha axuda á produción audiovisual á produtora Directo de Información
y Divulgación, S.L. para a realización do proxecto da longametraxe ‘Setembro’
(guión de Xosé Manuel Bazarra ‘Sepi’).
A axuda, de 240.000 euros, distribuiríase en
tres partes: 10.000 euros para o ano 2007; 90.000 euros para o ano 2008, e
140.000 euros para o ano 2009.
A produtora Directo de Información y Divulgación, S.L.
reflectiu un investimento subvencionable de 808.834 euros no expediente ou
minuta.
O fundador da produtora Directo de Información
y Divulgación, S.L. (2006), Pastor Lorenzo Sola, administrador único, foi nomeado
en novembro de 2005 director de comunicación e relacións externas de Radio
Televisión de Galicia, cesando en xuño de 2009. A incompatibilidade
impediríalle, polo tanto, participar nun concurso público relacionado co seu
cargo. Marcelino Magán, que segundo as nosas fontes (fidedignas, de toda
solvencia, etcétera) representaba (senón oficialmente, si oficiosamente) á
produtora, foi polo tanto responsable, coa súa xestión, da liquidación da
longametraxe ‘Setembro’; que, finalmente, en 2009, xusto cando vencía o
terceiro prazo,o ‘director xente’ da
empresa dirixe unha carta ao director xeral de Creación e Difusión Cultural
«renunciando á percepción dos importes destinados a cada anualidade ante a
‘absoluta imposibilidade de obter os avais bancarios requiridos e optando polo
cobro do conxunto das subvencións concedidas unha vez finalizada a obra’». Isto
é, o director xerente non desbota en 2009, que nun futuro poderá acceder á
axuda á que el mesmo no seu escrito considera non estar capacitado.
Todo isto é real. Hai máis cousas. Se ben,
como sinalábamos, a estas alturas da película viríalle ben a algún estar
calado. Pero é o que hai.
A semana pasada, neste mesmo espazo, dicíamos
que a corrupción chagaba aos miolos. Trabucámonos: a corrupción vén do miolo. O
que vemos son as manifestacións externas dese zume seminal que percorre as
arterias do sistema, ou o que sexa isto que denominamos sistema.
A podremia do miolo débese, por exemplo, ao
feito de que alguén poida vender durante a campaña un programa que non está no
seu ánimo cumprir. Esa descomposición explica que a cidadanía, nin por si mesma
nin a través dos seus representantes, lograra evitar o atropelo. De aí vén
tamén a facilidade coa que se levou a cabo unha reforma laboral que retira os
dereitos á poboación traballadora. De aí as prácticas empresariais que fomentan
o medo crecente e a insolidariedade galopante no posto de traballo. De aí o
ataque impune aos colectivos tradicionalmente máis febles da sociedade: os
pobres, os anciáns, as mulleres, os nenos, os enfermos... De aí a privatización
do que era propiedade de todos, o aumento das persoas millonarias e o
crecemento atroz das desigualdades. Todo isto, que parece suceder fóra e ir
cara dentro, vén de dentro e se manifesta afora. Esa viaxe dende a medula á
pel, entendémolo agora, tivo varios momentos decisivos, un deles representado
por Zapatero, cando, aínda no Goberno, pactou o traspaso de poderes con Rajoy e
comezou a apalpar as pensións como un pederasta apalparía a un meniño. O meniño
está servido e a apalpadela continúa, agora sen apenas escándalo. Non nos
enlamemos nos síntomas (sobresoldos, comisións, contas suízas...). Todo isto
acontece porque parimos un monstro. A xustiza está de paso (Bárcenas acabará,
como Mario Conde, sendo unha estrela da tele). O mal, en cambio, veu para se
quedar.
O que for responsable da xestión dos corenta
millóns de pesetas que a Xunta de Galicia lle concedera en 2008 á produtora
Directo Producciones, S.L. (amparando o guión ‘Setembro’ de Xosé Manuel Bazarra
Maneiro ‘Sepi’), enviounos un correo electrónico o pasado 1 de xuño de 2013.
Primeiramente, solicitaba a ‘inmediata cancelación dos post’ fechados por Ollo Crítico (ACD) o 9 de febreiro de 2009 e o 5
de marzo do mesmo ano. Informábanos tamén que o artigo 16 da LOPD púñanos aos
pés dos cabalos se non rectificábamos ou cancelábamos ditos post no prazo de dez días.
Ollo Crítico (ACD), estrañado por este
recordatorio xa pasado de páxina, consultou novamente coas súas fontes por se
informara de xeito torto. As súas fontes confirmaron novamente todo canto se
publicara.
O señor Magán dicía sentirse afectado por
«semellantes difamacións, que permanecen no tempo. Aforro calquera tipo de
comentario ante un acto tan valente e moral como difamar publicamente a unha
persoa, sen coñecela, con acusacións obxectivamente falsas e utilizando un
pseudónimo, soamente coa finalidade de causarlle un prexuízo grave».
Coa súa linguaxe cativa realizou unha «última
observación: como pasados dez días dende esta comunicación non desapareza por
completo calquera referencia directa ou indirecta á miña persoa, porei o asunto
en coñecemento da Axencia Española de Protección de Datos», salientando non
desbotar a reclamación por vía civil.
Ollo Crítico (ACD) tomou o correo como unha
perrencha e non lle deu importancia. Pero o vindeiro 5 de xullo de 2013 recibiu
unha nova comunicación: «Ao covarde que se oculta e non dá a cara..». Magán
indicaba que en vista do «resultado obtido na miña comunicación anterior, que
saibas que a partir do luns 8 de xullo comezo accións legais. E agora si que o
asunto convértese nunha cuestión de principios. Así que vou ata o final. Caia
quen caia... Verémonos diante dun xuíz».
Quen foi Alexandre Bóveda? Pois un galego do
século pasado, que naceu en Ourense e se estableceu en Pontevedra, xa con
traballo como funcionario do Estado.
Centrámonos no período negro de ‘Hespanha’
(como a definían os arredistas). Nese tempo en que tanto Cataluña coma Euzkadi
pretendían, como mínimo, gozar da súa propia autonomía nun marco federal do
Estado.
Vale, pois, seguindo a Bóveda, propúxose que
Galiza non fose menos ca vascos e cataláns. E con moita teima logrou que o
galeguismo se agrupase nun partido baixo o nome de Partido Galeguista.
O PG, que contaba nas súas fileiras con
persoeiros coma Castelao, participou nas eleccións xerais de febreiro de 1936
englobado na Fronte Popular (que gañou as eleccións), malia a escasa simpatía
que Bóveda lles tiña ás organizacións de esquerda españolas. A promesa de que
unha vez gañadas as eleccións se aprobaría o Estatuto contribuíu ao cambio de
actitude de Bóveda.
O caso é que pouco despois de mudar o Goberno
en Madrid, e deposto o monarca, un xeneral ben coñecido rompeu a baralla e
esmagou a democracia das furnas. A Bóveda, que non saíra de Pontevedra,
prendérono. E logo dun xuízo sumarísimo foi condenado a morte.
Esta é a grandes trazos a historia de
Alexandre Bóveda. En ‘A fazaña da liberdade’, traballo de Fílmika Galaika, hai
moita máis información sobre Bóveda. Xosé Manuel Beiras, Xusto Beramendi,
Bautista Álvarez, Xavier Vence, Avelino Pousa (falecido), Isaac Díaz Pardo
(falecido), Uxío Diéguez, etcétera, completan noventa minutos de contribucións á
figura dun galeguista liberal que axudou a pór as bases dunha Galiza solidaria e
soberana que hoxe aínda está por construír.
Nas imaxes, Seném Outeiro, á esquerda, e Roi
Carballido, responsables da produtora coruñesa
Nado en Ourense o 4 de xuño de 1903 (se ben aparece
rexistrado o día 7), iniciouse no estudo da lingua francesa mentres lía O catecismo do labrego ou as páxinas de O tío Marcos da Portela, de Lamas Carvajal.
A denominada xeración de Vicente Risco, pero sobre todo a revista Nós complementaron a súa aprendizaxe
incitándoo a envorcarse sobre os problemas de Galiza. Ao aparecer La Zarpa,
xornal de Basilio Álvarez, Alexandre Bóveda, docente no Colexio Villar,
publicou alí o seu primeiro artigo sobre o ferrocarril Ourense-Zamora.
Viaxa a Madrid para opositar a unha das dez prazas
convocadas para xefes de contabilidade da Facenda do Estado. Acada o número e
retorna a Galiza, rexeitando o posto que Calvo Sotelo lle ofrecía no seu
proxectado Comité de Intervención de Cambios para deter a crise da peseta.
Funcionario público na Delegación de Facenda de Pontevedra, asiste asiduamente
ao faladoiro que no Café Méndez Núñez presiden Castelao e Losada Diéguez, ademais
de actuar como tenor na Coral Polifónica da cidade do Lérez. Daniel de la Sota, presidente da comisión
xestora de Pontevedra, encargoulle a confección dun novo padrón provincial con
liberdade absoluta para apreciar os signos de riqueza e modificar o reparto de
cédulas en canto á cobranza, labor que lle ocasionou moitas inimizades. Segundo
referiu Castelao, Bóveda converteuse, ao pouco da súa estancia en Pontevedra,
no «motor de explosión» do grupo galeguista.
Proxecto
de Estatuto. En
1930 é requirido polo Seminario de Estudos Galegos para colaborar no proxecto
de Estatuto de Galiza. Encargouse principalmente do aspecto económico do mesmo.
Bóveda recolleu, actualizándoo, o plan imaxinado para Galiza por Sánchez
Villamarín (1868). Tivo en conta o aproveitable da Constitución Federal
redactada por Eduardo Chao, ministro da Primeira República, así como as bases
para unha autonomía de Galiza, de Brañas. Acolleu as contribucións de Murguía
(1889) e todos aqueles bosquexos referidos, malia que minimamente, á liberación
de Galiza (Liga, 1899; Solidaridad e Acción Gallega, 1907-1910,
respectivamente; Irmandades da Fala e Xuntanzas Nacionalistas de Lugo,
Compostela, Monforte, A Coruña e Pontevedra). O seu traballo imprimiuse xunto
co Anteproxecto de Estatuto.
A principios de xaneiro de 1931 quedou formalmente
constituído o Partido Galeguista (PG). Alexandre Bóveda redacta o título V do
Programa ‘de Aición’, que atende ao réxime fiscal, e intervén na discusión do
punto terceiro, redactado por Filgueira Valverde e que non definía con
claridade a intención social de moitos galeguistas (a cuarta Asemblea do
Partido [1934] daríalle a razón a Bóveda ao converterse aquel asunto nun dos
motivos de bipartición do Partido Galeguista, con dereitas e esquerdas). Elixido
secretario de organización do consello directivo do partido, comezou creando e
instruíndo grupos (acadarían os trescentos), insuflándolles a conciencia de
que, para o galeguismo, a política constituía só un medio de devolver os
dereitos á liberdade que o propio pobo tiña (‘a política, pro máis alá da
política!’, acostumaba a dicir).
Na XI Asemblea do Partido Galeguista (Compostela, 1932),
Bóveda tivo ocasión de presentar o froito do seu labor: dos 15 grupos con 600
afiliados existentes en 1931, pasárase a un centenar de grupos con 30.000
afiliados. Cando Castelao defendeu ante o Congreso a proposición de lei daquela
propiedade rural (presentada nas Cortes o 23 de febreiro de 1932), dicía,
aludindo ao malogrado loitador: «Un insigne home da nosa terra, que debería ter
cadeira aquí, infórmanos de que a pequena propiedade rural debe ser considerada
como instrumento de traballo aos efectos da tributación, e polo tanto eses
minifundios merecen ser clasificados como inembargables, ademais de declarados
exentos de todo imposto...» (publicado no Diario
de Sesiones, 1932). Contrariamente a Filgueira, secretario técnico do
Partido Galeguista, e para quen este debería ser considerado como «unha minoría
directora», Bóveda defende que «a aspiración dos grupos organizados ha ser, fundamentalmente,
a adhesión ao servizo das masas de mariñeiros e labregos, que constitúen a
maioría (dous terzos) da poboación activa de Galiza».
A partir deste momento, a actividade de Alexandre Bóveda
dirixiuse cara ao Estatuto, necesidade que defende nas páxinas de A Nosa Terra, en mitins e conferencias.
Facíase necesaria a Carta Autónoma de Galiza, adecuada á Constitución do
Estado. Foi elixido membro da Comisión Redactora do Estatuto, que ao longo de
seis meses se discutiu en Compostela. Á Asemblea final dos días 17, 18 e 19 de
xaneiro de 1932 concorreron cantas forzas económicas, políticas, sociais e
culturais quixeron. A este respecto, escribe Castelao en Sempre en Galiza (páxina 71): «Tan enorme entusiasmo produciu a
Asemblea que poderíamos ir axiña ao plebiscito coa plena seguridade de gañalo».
E o mesmo autor atribúe «ao talento luminoso de Bóveda» o impresionante triunfo
da sesión final da Asemblea. O seu discurso consagrouno case por enteiro ao
título III do Estatuto (‘A Facenda Rexional’), deducindo que a masa de bens de
uso público, dereitos, impostos, herdanzas intestadas e cantas outras
participacións se lle conceden, por compensación do custe dos servizos que o
Estado debe transferirlle á Rexión Autónoma, previa avaliación renovada cada
lustro, serían suficientes para soster unha economía galega. O máis
salientable, sen embargo, derivaba de que as entidades galegas controlarían as
Xuntas de Aranceis e Valoracións, así como o Consello de Economía Nacional e
cantos outros organismos fosen creados para a regulamentación do comercio de
exportación e importación. Bóveda tratou en varias ocasións sobre os defectos
estruturais do solo galego, especialmente a cuestión referente ao minifundismo.
Falou do crédito en todas as súas formas nunha economía de mercado. Do
estímulo, dentro do Estatuto, dos investimentos agrícolas. Dos recursos fixos e
renovables da terra. Etcétera.
«O problema da autonomía de Galiza», dixo Bóveda, «non é só
un problema de dignidade colectiva, de dereito natural, de reivindicación histórica.
Non. Fundamentalmente é un problema de comenencia económica [...] En Galiza
téñense vertido millóns do presuposto xeral, sen utilidade para ninguén, non xa
no rexional, nin sequera no individual [...] A conclusión é esta: a Autonomía
non ficará implantada por unha lei, nin sequera por unha votación. De verdade
quedará arraigada polos feitos cando as xentes se convenzan por si mesmas de
que os seus cartiños serven para o desenvolvemento práctico do país, para a
mellora familiar, para o progreso de Galiza. Progreso efectivo, visible,
palpable, que obrigue á honestidade recíproca: do Estado e do contribuínte...».
Ao día seguinte da conversión do Estatuto en proxecto
plebiscitario, toda a prensa galega fixo ampla referencia á importancia do
acto. García Martí escribía en El Eco de
Santiago: «Era hora de que o patriotismo pregoado con aire de mitin non
quedara niso: en vaguidades de palabra, por fervorosa que fose, ao bo tuntún,
senón que callara en técnicas de mellor goberno. E iso aconteceu onte, precisa
e xustamente, nesta Compostela dos grandes acontecementos históricos cos que
non os diminúe: a aprobación dunha Autonomía codificada, que don Alexandre
Bóveda soubo explicar, con argumentos reais...».
O Partido Radical (‘lerrouxista-emilianista’), por medio do
avogado Vicente Sierra, salientou artigos de contestación en Diario de Pontevedra e Faro de Vigo expondo a súa propia tese e
tachando de anómalas as cifras de tributación manexadas por Bóveda. Bóveda, con
desvantaxe, respondeulles en El Pueblo
Gallego e convidou a Sierra a un debate público. Sierra aceptou, sinalando
como lugar o Teatro Príncipe de Pontevedra, pero ao acto só compareceu
Alexandre Bóveda, que realizou o seu informe (El Pueblo Gallego, 19 de febreiro de 1933). Requirido por varias
institucións para a exposición de aspectos xerais ou parciais do Estatuto,
interesa sobre todo salientar a conferencia que Bóveda ditou ante a patronal de
Vigo, presentando como cuestión esencialmente fiscal o problema de Galiza. Pero
a máis aguda polémica sostívoa con Calvo Sotelo (cando xa os inimigos de toda a
manifestación republicana tiñan adoptado o enfrontamento directo), o xefe da
oposición ao republicanismo e emprendedor dunha campaña de rexa oposición, que
ambicionaba a candidatura de deputado por Ourense, que afiou as súas armas
contra o Estatuto galego (pronunciou un intencionado discurso en Vigo e
publicou un extenso artigo en Faro de
Vigo, xornal que non acolleu a réplica de Alexandre Bóveda).
Desterro
e morte.
Decretado o estado de guerra en todo o territorio peninsular (1934), Alexandre
Bóveda sufriu desterro en Cádiz durante dous anos, ao tempo que Castelao facíao
en Badaxoz. Tamén nestas datas realízase o trato entre o Partido Galeguista e
Esquerda Republicana coas seguintes bases sumarias: autodeterminación política
de Galiza, republicanización do país galego e dignificación da súa vida
política.
De volta do desterro, xurde a primeira discordancia entre
Castelao e Bóveda sobre a táctica a seguir ante as eleccións de febreiro de
1936. Castelao consideraba que o trato entre republicanos e galeguistas (do que
fisicamente estivera ausente pola falta de licenza do ministro da Gobernación)
quedaba superado pola Fronte Popular, e que «agora debemos loitar xuntos,
porque entramos non só na republicanización de cheo de Galiza, senón
principalmente na preparación final da autodeterminación, xa que o trato
obrigará a todos os seus compoñentes a traballar e votar no plebiscito que se
celebre despois das eleccións. Por conseguinte, eu préstome, por primeira vez,
a ir na candidatura da Fronte por Pontevedra, e ti, Alexandre, debes figurar na
de Ourense». Bóveda preguntábase: «Indo, como nas Constituíntes, os nosos
candidatos polas minorías, non conseguiríamos o mesmo, incluso axudando á
candidatura da Fronte Popular, cando lle discutan postos aos republicanos e
socialistas inimigos do Estatuto?». A cuestión quedou gabiada na xunta xeral do
Partido Galeguista convocada en Compostela, coa escisión do galeguismo
político, e acordouse que funcionase o pacto só nas provincias que lles
ofrecesen postos na candidatura maioritaria. Castelao resultou electo por
Pontevedra, e Bóveda por Ourense, malia que só legalmente. Na súa obra Sempre en Galiza (páxina 184), Castelao
escribe: «Despois da loita electoral en Galiza [...] a nosa entrada no Congreso
de Deputados, como aliados de Esquerda Republicana, produciunos unha enorme
decepción. Alí rexían artimañas as artimañas e cuquerías de antano, e todos
falaban nunha linguaxe convencional, de seta pervertida e caduca. Abondaran dous
anos de ausencia para que non coñecéramos a ninguén, sendo os mesmos das Cortes
Constituíntes. Alí fun testemuño do ‘pucheirazo’ máis escandaloso que inventou
a picaresca caciquil de España, repartíndose o censo de Ourense entre Calvo
Sotelo e os republicanos...». Ante tal falsificación de actas. Bóveda rexeitou
o cargo que se lle ofrecía e retornou a Pontevedra. Xa en plena loita electoral
contra o xefe dereitista tiña afirmado: «Eu non teño inconveniente en declarar
que vería con moito gusto que o señor Calvo Sotelo, meu admirado inimigo, fose
por elección deputado por Galiza. Por dúas cousas, entre outras: a primeira,
por ver se, representándoa, se decide traballar a prol dela contra as
inxustizas que lle veñen do Madrid dos seus amores; a segunda, para que, posto
en razón, como facendista, cidadán, bo católico e tamén galego, aínda que o
sexa soamente de rexistro civil, en vez de pintar [...] a nosa terra como unha
pobre rexión, ironicamente sometida a unha autonomía que a faría
desgraciada...».
A consecuencia da sublevación militar de xullo de 1936,
Alexandre Bóveda sufriu prisión en diversos lugares (Goberno Civil de
Pontevedra, Pontecaldelas, Caldas, etc.) e, logo de térselle instruído un xuízo
sumarísimo, foi condenado á pena de morte e executado o 17 de agosto de 1936.
Celso Emilio Ferreiro recordouno nestes versos: Ti convocache ó día dende a tebra, / amigo morto polo ferro airado, / cando chegou Caín, cando a pavura / cubriu de noite ao pobo sin guieiros.Mesmo dedicáronlle poemas, entre outros, Emilio Pita,
Salvador García-Bodaño, Manuel María e G. Sánchez Guisande. [GeG]
Todas as empresas do Ibex 35, agás dúas que
parecen idiotas, actúan en paraísos fiscais. Grazas a iso, en vez de cotizar
coma vostede e coma min, que somos parvos do cu, evaden legalmente os impostos.
Significa que as institucións funcionan. Moitas desas empresas, presididas por
filántropos incurables e persoas de misa e comuñón diarias, desvían a súa
produción cara a paraísos onde a obra de man é barata porque as condicións
laborais son de pena. En Bangladesh, por pór un exemplo, acaban de morrer
esmagados máis de 500 obreiros que fabricaban os nosos pantalóns vaqueiros e os
nosos fulares de cores nun edificio que ameazaba ruína. Tranquilos, ningún
filántropo español irá ao cárcere por ese crime. As institucións funcionan.
A un señor que non podía pagar a prótese de
xeonllo que necesitaba para a súa recuperación, arrincáronlla antes de que
saíse do hospital. As institucións funcionan. A Xerardo Galeote, un tipo da
Gürtel tan presunto coma Xesús Sepúlveda ou a súa daquela dona, Ana Mato,
duplicáronlle o soldo (co diñeiro dos nosos impostos) cando á xente honrada
comezaban a baixarllo. E é que as institucións (neste caso, o PP) funcionan. No
hospital de Hellín operaron extraxudicialmente á nai do xerente (o que leva os
números e talvez decida os despedimentos) por iso, porque as institucións
funcionan.
Se queda algunha dúbida de que as institucións
funcionan, aí está a ‘desimputación’, ou como se diga, da infanta Cristina, a
muller que cría que con dous soldos de clase media era posible adquirir un pazo
de clase alta. A infanta Helena, sorprendida nun open de tenis (onde, senón), a
preguntas da prensa, declarou que ignoraba se se fixera xustiza, pero estaba
feliz. Feliz, supormos, de que as institucións funcionaran.
Somos
acó (2013), de Roi Carballido e Seném Outeiro,
documental de 32 minutos que denuncia o sufrimento das familias do rural galego
polo desmantelamento das escolas públicas por parte da Administración. Mostra
tamén a esperanza e a loita destas familias en defensa do rural como medio para
desenvolver unha vida digna e con futuro.
Rodado no verán de 2012 na montaña luguesa e
na capital compostelá, este documento é froito da colaboración entre Fílmika Galaika e varios
colectivos afectados pola irresponsabilidade política. A
banda sonora corresponde ao grupo Quempallou.
Lume de
fachós (2013), de Roi Carballido (produción) e Seném
Outeiro (dirección e montaxe), metraxe de 32 minutos, pretende mostrar a ‘Festa
dos fachóns’ de Castro Caldelas (Ourense), recordada pola súa poboación como
reflexo do seu acervo cultural, talvez proposta a considerar como valor das actuacións
tradicionais, a piques de
desaparecer en Galiza. O documental recibiu a axuda do Concello de Castro
Caldelas.
Ínsula (2012), de Roi Carballido (produción) e Senén Outeiro (guión e
dirección), mediametraxe de 21 minutos, contou no elenco principal cos actores
Xavier Estévez, Luís Iglesias e a actriz Antía Otero, e fotografía de Berto
Palacios.
O filme propón o retorno da guerra de Cuba do
tenente Álvaro de Souto-Maior, que arriba ferido á illa. Coñece ao capitán
Ernesto O’Donell, que será o seu guía. Con todo, a súa saúde levarao a un
tránsito singular. A distribución da cinta é responsabilidade de Amén Cinema.
Será o sábado 27
de abril de 2013, contra as seis do serán, no Centro Galego de Artes da Imaxe
(CGAI), na Coruña (rúa Rúa Durán Loriga, 10 baixo).
